„ AGRESJA U DZIECI”
W wieku przedszkolnym powinien się zaczynać proces uczenia pożądanych zachowań i zapobiegania działaniom niepożądanym ,czyli proces socjalizacji dziecka. Bardzo często dziecko aktywne uważane jest przez rodziców i nauczycieli za agresywne dlatego też w procesie wychowania należy przyjąć większą liczbę metod zapobiegającym zachowaniom agresywnym i utrwalającym zachowania pożądane. Zachowanie agresywne stanowić może jedną z możliwych reakcji na frustrację
K.Horney wyróżnia trzy typy zaburzonych postaw kształtujących się w dzieciństwie. Są to postawy – „ku ludziom”, „przeciw ludziom” i „od ludzi”. Postawa „przeciw ludziom” warunkuje pojawienie się agresji gdyż powoduje wzmacnianie zachowań zmierzających do dominacji nad rówieśnikami, uzyskanie ich podziwu i uznania przez stosowanie przemocy i zmuszanie do uległości a także wzmacnianie zachowań wyrażających lekceważenie dla objawów sympatii i życzliwości. W procesie wychowania najpierw należy usunąć źródła napięć emocjonalnych a dopiero później przystąpić do dalszych oddziaływań wychowawczych. Postępowanie wychowawcze opiera się na znajomości potrzeb psychicznych dziecka. Pojawia się również problem nagród i kar w wychowaniu. Konsekwentne nagradzanie a nie karanie może skutecznie wyuczyć powstrzymywania się przez dziecko od pewnych zachowań.
Brak konsekwencji i pozwalanie czasem na pewne zachowanie a kiedy indziej karanie takich zachowań dezorientuje dziecko i nie przynosi spodziewanych efektów. Kara może okazać się nieskuteczna nie tylko z braku konsekwencji w jej stosowaniu ale również niepotrzebna gdyż blokowane są ważne potrzeby dzieci( np.potrzeba rozładowania aktywności ruchowej). Ponieważ kara jest metodą, która nie uczy żadnych nowych zachowań, może jedynie uczyć powstrzymywania się od ujawniania niektórych zachowań ,jej stosowanie w wychowywaniu dzieci agresywnych powinno być ograniczone.
Ignorowanie zachowań agresywnych przy możliwie pełnym zaspokajaniu potrzeb dziecka i jednocześnie nagradzanie zachowań pożądanych stanowi drogę lepszą i bardziej skuteczną.
Wielu osobom wydaje się ,że dobrze znają rozmaite sposoby karania, potrafią uzasadnić słuszność ich stosowania natomiast nagradzanie ,choćby w formie wyrażania aprobaty, zadowolenia ,pochwały wydaje się im metodą , którą trzeba ostrożnie dawkować „aby nie zaszkodzić”. Takie stanowisko dość często reprezentują osoby nie rozumiejące , jak wielki zakres ma słowo „nagroda”, nie zdające sobie także sprawy, jak często same zachowują się nagradzająco lub karząco. Trzeba również pamiętać ,że nagroda i kara ma znaczenie symboliczne.
Zdarza się, że dziecko inaczej rozumie znaczenie symbolu niż osoba dorosła. Trzeba więc bardzo starannie dobierać nagrody ,stosownie do wieku dziecka i sytuacji. Zachowania nagradzane , będą przez dzieci częściej ujawniane niż karane jeśli są społecznie pożądane ( spotykają się z aprobatą dorosłych)
Jeżeli również pozytywne zachowanie jest ujawniane w stosunku do rówieśników lub młodszych dzieci to bardziej skuteczne będzie nagradzanie właśnie przez rówieśników niż przez dorosłych.Rodzice mogą i powinni starać się o to, by być nie tylko kochającymi, życzliwymi, mądrymi i opiekuńczymi ale też aranżerami sytuacji wychowawczych.
Podejmując się wychowania dzieci należy pamiętać o:
-opracowaniu własnej strategii wychowawczej
-ułatwianiu dzieciom rozwoju ich potencjalnych możliwości, kierowanie własnym rozwojem
Agresję można również zmniejszyć farmakologicznie podając odpowiednie leki. Niestety ,skuteczność ich działania jest raczej wątpliwa. Lepiej więc zdecydować się na postępowanie psychologiczne czyli psychoterapię. Proces psychoterapii oparty na zasadach teorii zachowania nazywa się niekiedy reedukacją.Indywidualna terapia psychoanalityczna wśród dzieci to: zabawa w piaskownicy, rysowanie, malowanie, modelowanie w glinie czy plastelinie, zabawa kukiełkami. W czasie zabawy dzieci wyrażają swoje stany emocjonalne, swoje trudności w kontaktach z innymi ludźmi .Obserwując dziecko , uważnie go słuchając ,rozmawiając o zabawie, o tym co ona wyraża można najlepiej poznać jego lęki i frustracje. Zabawa często daje okazję do wyładowania nagromadzonej agresji w formie dopuszczalnej.
Najważniejsze ,żeby dziecko zdawało sobie sprawę, że rodzice współodczuwają z nim jego radości i niepowodzenia, smutki i złość, że rozumieją je nie tylko powierzchownie , biorąc pod uwagę jego słowa i zachowania , ale przede wszystkim to co się pod nimi kryje-JEGO UCZUCIA
Opracowała Ewa Nowak